در دنیای صنعت استفاده از جرثقیل‌های سقفی برای جابجایی و انتقال بارها امری بسیار حیاتی و ضروری است. انواع مختلفی از این جرثقیل‌ها وجود دارند که هر یک دارای مزایا و کاربردهای متنوعی هستند. به منظور حفظ عمر مفید این تجهیزات، نگهداری صحیح و سرویس منظم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
انواع جرثقیل سقفی مطابق با استاندارد Asme B30.2
- جرثقیل دروازه ای
- جرثقیل نیمه دروازه ای
- جرثقیل دیواره ای
- جرثقیل سقفی
راهنمای انتخاب جرثقیل سقفی مناسب
جرثقیل های سقفی که دارای یک پل یا دو پل می باشند و جابجایی بار در آنها بصورت عمودی، حرکت طولی و عرضی صورت می گیرد. تک پل و دو پل بودن این جرثقیل ها بر اساس ظرفیت آنها می باشد.
انواع جرثقیل سقفی از نظر تعداد پل :
جرثقیل سقفی تک پل (Single Girder Overhead Crane)
جرثقیل سقفی دو پل (Double Girder Overhead Crane)
پلهای جرثقیل بر روی کله گی ها نصب میشوند و کل سازه جرثقیل بر روی ریلهایی که بر روی سازه سالن نصب می شوند حرکت می کنند . انتخاب جرثقیل سقفی بستگی به فضای سایت ، تناژ ، نوع کاربری و عوامل گوناگون دیگر دارد که هر کدام ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند. جرثقیل های دروازه ای و نیم دروازه ای، این جرثقیل ها ساختاری مانند جرثقیل های سقفی دارند. با این تفاوت که سازه پلها بر روی دو پایه قرار دارند . در جرثقیل های دروازه ای دو پایه بر روی ریلهایی که بر روی زمین قرار دارند نصب می شوند و در جرثقیل های نیم دروازه ای یک طرف پلها بر روی کله گی، بر روی سازه سالن و طرف دیگر پل بر روی پایه قرار می گیرد.
قطعات مختلف جرثقیل سقفی
- کابین اپراتور
- قلاب
- سیم بکسل یا زنجیر
- درام
- وینچ بالابر
- کالسکه
- پل
- ریل
- ضربه گیر
- شین برق
- تابلو برق
- ترمز
- موتورها حرکت عرضی و طولی
نحوه انجام سرویس و نگهداری جرثقیل سقفی
برای انجام خدمات و نگهداری جرثقیل‌ها ، ابتدا باید یک برنامه نگهداری پیشگیرانه طراحی و اجرا کنید که دستورالعمل‌های سازنده را دنبال کند. سپس باید برنامه‌ای برای بازرسی‌های مداوم برای نشانه‌های سایش ایجاد کرد و برنامه‌های خدماتی منظم را برای جلوگیری از خرابی برنامه‌ریزی کرد. برای تعیین دوره بازرسی و نگهداری برای هر جرثقیل، باید کلاس سرویس استاندارد CMAA را بشناسید و عواملی مانند طراحی جرثقیل، محیط استفاده و شیفهای کاری آن را در نظر بگیرید. همچنین مانیتورینگ دقیق استفاده از جرثقیل و آموزش مناسب برای اپراتورها نیز بسیار اهمیت دارد.
چالش جرثقیل سقفی در صنایع مختلف
نوع جرثقیل و نصب آنها در محیطهای مختلف متفاوت است که در صورت عدم رعایت شرایط ، ایمنی و طول عمر دستگاه به سرعت به خطر تبدیل می شود ، نمونه ای از شرایط به شرح ذیل می باشد :
- صنایع سیمان ( گرد و خاک ، خوردگی ، گیرپاژ )
- صنایع فولاد ( حرارت ، زدگی بکسل )
- سایت های ساحلی ، دریایی ( زنگ زدگی و رطوبت )
- صنایع شیمیایی ( خوردگی بالا )
جرثقیل‌های سقفی ، ابزارهایی قابل تطبیق هستند که برای ایمنی و موفقیت صنایع مختلف حیاتی هستند. آنها می‌توانند برای هر فضایی، از جمله محیطهای چالش برانگیز که فضای محدودی دارند، سفارشی‌سازی شوند و توانایی تولید را بسیار افزایش دهند.
طبقه بندی انواع بازرسی
پنج نوع بازرسی تعریف شده است که هر کدام با هدف مشترک نگهداری تجهیزات در نظر گرفته شده است. هر بازرسی در شرایط متفاوتی انجام می گردد.
- بازرسی اولیه
- بازرسی عملکردی
- بازرسی مکرر
- بازرسی دوره ای
- بازرسی از تجهیزات که در استفاده منظم نیستند
اصول بهره‌وری از جرثقیل سقفی
بهربرداری اصولی از جرثقیل سقفی یکی از موارد حیاتی در عملیات باربرداری است. برای افزایش بهره‌وری و ایمنی در این عملیات، باید از اصول بهره‌وری مناسب استفاده کرد.
استاندارد باربرداری
استفاده از استانداردهای باربرداری مناسب می‌تواند به کاهش خطرات و افزایش ایمنی در عملیات باربرداری کمک کند. این استانداردها باید بر اساس وزن و نوع بار، محیط کاری و نیروهای انسانی تعیین شوند. بررسی و اعمال استانداردهای بین‌المللی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
شعاع عملیاتی باربرداری
شعاع عملیاتی باربرداری باید به‌گونه‌ای تعیین شود که از تداخل با دیگر عملیات و اجناس دور از محل باربرداری جلوگیری شود. همچنین، این مورد باید با توجه به محدودیت‌های فضایی و ابعاد بارها تعیین شود.
ایمنی باربرداری
از اهمیت بالایی برخوردار است که در هنگام باربرداری، ایمنی عملیات حفظ شود. برای این منظور، باید از تجهیزات ایمنی مناسب مانند کلاه ایمنی استفاده شود. همچنین، ترازوی باربرداری نیز باید به‌گونه‌ای انتخاب شود که از بلند کردن وزن بیش از حد بار وارد شده جلوگیری شود.
استفاده از دو جرثقیل
در برخی موارد، استفاده از دو جرثقیل به جای یکی می‌تواند بهره‌وری باربرداری را افزایش دهد. این روش به افزایش سرعت عملیات و کاهش زمان بارگذاری کمک می‌کند.
تجهیزات باربرداری
استفاده از تجهیزات باربرداری مناسب می‌تواند به بهره‌وری و ایمنی در عملیات باربرداری کمک کند. تجهیزاتی مانند تسمه باربرداری، زنجیر باربرداری و دستگاه‌های کنترلی برای جرثقیل بسیار اهمیت دارند.
تست تجهیزات باربرداری
قبل از هر عملیات باربرداری، تجهیزات باربرداری باید مورد بررسی و تست قرار گیرند تا از کارایی و ایمنی آنها اطمینان حاصل شود. همچنین، در صورت وجود هر گونه نقص یا خرابی، باید تجهیزات تعمیر یا تعویض شوند. با رعایت این اصول و راهکارها، می‌توان به افزایش بهره‌وری و کاهش خطرات در عملیات باربرداری با جرثقیل سقفی دست یافت.
مراجع الزامی
1) ASME B.30.2-2016 استاندارد بازرسی جرثقیل های سقفی
2) ASME B30.10-2019 استاندارد بازرسی قلاب های جرثقیل
3) ASME B30.26-2015 استاندارد بازرسی تجهیزات بار برداری یا تجهیزات زیر قلاب مانند اسلینگ ها
4) CMAA NO 70-2015 استاندارد بازرسی طراحی جرثقیل های سقفی
5) ANSI A14.3-2008 استاندارد بازرسی نردبان
موارد ضروری قبل از بازرسی جرثقیل سقفی
1- حضور 1 نفر اپراتور مسلط به موقعیت های دستگاه ها جهت شناسایی و تست بار ضروری می باشد .
2- آماده سازی وزنه و ادوات بار برداری ( سیم بکسل ، زنجیر و ….. ) جهت تست بار جرثقیل ها به میزان حداقل 100% ظرفیت اسمی جرثقیل و حداکثر 125% ظرفیت اسمی جرثقیل ضروری می باشد .
3- در صورتی که تعداد و فواصل جرثقیل ها زیاد می باشد وجود یک لیفتراک با راننده جهت جابه جایی بار ضروریی می باشد .
4- ضروریست تجهیزات حمل نفر مانند من بسکت (Man Basket) و یا بالابر پرتابل حمل نفر (Portable Access Platform)جهت بازرسی و دسترسی به وینچ جرثقیل برای بازرس مهیا باشد .
5- تجهیزات زیر قلاب شامل زنجیر سیم بکسل شکل و … می بایست به منظور اتجام تست بار در روز بازرسی آماده شده باشد .
6- تمهیدات ایمنی می بایست در روز بازرسی در هنگام انجام تست بار اندیشیده شده باشد .
